Zapiski Marcela Nadjariego 3 listopada 1944 roku. Konserwacja i odczytywanie techniką obrazowania multispektralnego

Publikacja pokazuje, jak dzięki zastosowaniu urządzenia rejestrującego obraz w wielu zakresach długości fal odczytano wstrząsającą relację naocznego świadka zagłady Żydów w komorach gazowych Birkenau.

W latach 1945-1980 na terenie byłego obozu Auschwitz II-Birkenau odnaleziono w ziemi kilka rękopisów członków Sonderkommando, czyli więźniów zmuszanych przez Niemców do obsługi komór gazowych i krematoriów. Ostatni z nich to tzw. zapiski Marcela Nadjariego, odnalezione w 1980 roku. Znajdowały się w szklanym termosie owiniętym skórą, który był nieszczelny i nie ochronił dokumentu przed wilgocią i wodą. Spowodowało to nieodwracalne zniszczenia papieru.

W 2004 roku rękopis został poddany gruntownej konserwacji, której celem było przede wszystkim wzmocnienie osłabionego papieru. Konserwatorzy podejmowali też próby odczytania tekstu, tak z zastosowaniem różnych, nowoczesnych urządzeń cyfrowych, pracujących w zakresach promieniowania ultrafioletowego, widzialnego, bliskiej oraz dalszej podczerwieni, jak i z wykorzystaniem techniki fluorescencji rentgenowskiej XRF. Jednak otrzymywane wyniki nie były satysfakcjonujące. Dopiero badania wykonane przy zastosowaniu metod multispektralnych umożliwiły odczytanie większości tekstu.

Oprócz tekstów opisujących tajniki konserwacji dokumentu oraz sposobów jego odczytania, publikacja zawiera również rys historyczny na temat Sonderkommando oraz samego Marcela Nadjariego, autora zapisków. Po części opisowej następuje reprodukcja 12 stron rękopisu z transkrypcją w języku greckim (czyli języku, w którym dokument został napisany) oraz z tłumaczeniem na język polski i angielski.